Kommensal, simbiyotik ve patojenik mikroorganizmalarca oluşturulan ekolojik komünitelere mikrobiyota denir. Peki vücudumuzdaki mikrobiyota oluşumları nelerdir ve bize ne fayda sağlarlar?
MİKROBİYOTA NEDİR?
Monera alemini oluşturan prokaryot canlıların en bilinen sınıfı kuşkusuz bakterilerdir. Bu mikroskobik canlılar öyle yaygınlardır ki -80°C’den 90°C’ye kadar dünyanın hemen hemen her yerinde bu canlılara rastlanır. Mikroorganizmalar büyüme, enerji üretimi ve üreme gibi yaşamsal faaliyetlerini sürdürmek için sistemsel bir organizasyona ihtiyaç duymazlar. Bu açıdan tek başlarına varlıklarını sürdüremeyen bitki ve hayvan hücrelerinden farklılık gösterirler.
Fakat, bu canlıların kendi başlarına yaşamsal faaliyetlerini sürdürebiliyor olmaları, zorunlu olarak tek başlarına bulunacakları anlamına gelmez. Bazen kendi türleri içinde koloni oluşturarak yaşarlarken, bazen ise kommensalizm, mutualizm veya parazitizm temelinde kurdukları etkileşimlerle diğer canlılarla birlikte yaşam sürdürürler. Bunun bir örneği olarak insan vücudunda yaşayan mikroorganizmalar gösterilebilir. Bu mikroorganizmalarının tümüne “mikrobiyota”, bu mikroorganizmaların taşıdığı genoma ise “mikrobiyom” denir.
(Görsel 2 kaynak: https://www.drozdogan.com/mikrobiyota-mikrobiom-ve-beslenme-tanimi-makale/)
BÜTÜN BAKTERİLER ZARARLI MIDIR?
Halk arasında, tüm bakteriler “mikrop” olarak nitelendirilirken hepsinin insan sağlığına zararlı olduğu düşüncesi yaygındır. İnsan sağlığı açısından çok ağır sonuçlara sebebiyet veren hatta ölüme kadar götürebilen bakterilerin varlığı düşünüldüğünde, bu kanı kısmen doğruymuş gibi gözükse de gerçek pek de öyle değil. Çünkü zararlı ve patojenik bakteriler kadar yararlı ve hatta olmazsa olmaz öneme sahip bakteriler de vardır. Öyle ki bazı mikroorganizmaların yokluğunda çeşitli metabolik faaliyetlerin yürütülmesi söz konusu dahi olamaz.
(Görsel 3 kaynak: https://www.kuantumtedavi.com/beslenme/bagirsak-florasinin-onemi/)
MİKROBİYOTANIN SAĞLADIĞI YARARLAR
Vücudumuzda yararlı ve hatta olmazsa olmaz mikroorganizmaların olduğundan bahsetmiştik. Peki ama bu faydalar nelerdir ve neden olmazsa olmazdırlar?
Ökaryotlarca üretilemeyen veya sindirilemeyen fakat hücresel faaliyetlerde ihtiyaç duyulan çeşitli maddeler bulunur. Kendi başlarına bu ihtiyaçlarını karşılayamayan canlıların bu maddelere erişimi organizma içerisindeki mikrobiyota sayesinde sağlanır. Örneğin hayvanlar bitkilerde bulunan selülozu sindiremez. Fakat başta diyetlerinin büyük bir kısmı bitkilerden oluşan otçul hayvanlar olmak üzere birçok hayvan bitki tüketir. Bu noktada devreye bağırsak ve özellikle bağırsağın bir uzantısı olan apandisit girer. Bu yapılar içerisinde var olan mikroorganizmalar selülozu parçalar. Bunun sonucunda hem mikrobiyotayı oluşturan canlılar hem de bu canlılara ev sahipliği yapan canlı ihtiyaç duyduğu maddelere erişir.
Sonuç olarak, dünyamızı birçok canlıyla paylaşıyoruz; dünyada yalnız olmadığımız gibi kendi vücudumuzda bile yalnız değiliz. Bir hayli fazla canlıyla bir arada yaşamaktayız. Öyle ki yapılan hesaplamalara göre ortalama bir insan vücudunu oluşturan hücre sayısı yaklaşık olarak 30 trilyonken vücuttaki bakteri sayısı ise yaklaşık 38 trilyon. Yani neredeyse 4 kilogram! Vücudunuzda yaşayan ve karşılığında sizler için çeşitli faydalı metabolik süreçleri yerine getiren veya sizin bunu yapmanızı kolaylaştıran bakterilerinize iyi bakın.
KAYNAKÇA
- Karatay, E. (2019). Mikrobiyota, prebiyotik ve probiyotikler. Anadolu Güncel Tıp Dergisi, 1(3), 68–71. https://doi.org/10.38053/agtd.529392
https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/730560 - Madigan, M. T., Martinko, J. M., Bender, K. S., Buckley, D. H., & Stahl, D. A. (2015). Brock Biology of Microorganisms (14th ed.).
- Kurtaran, B. (2021b). Microbiome and microbiota. Ege Tıp Dergisi, 88–93. https://doi.org/10.19161/etd.863679
- Bakteriler. (n.d.-b). https://acikders.ankara.edu.tr. Retrieved December 18, 2023, from https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/105511/mod_resource/content/1/3.hafta-Bakteriler-I.pdf
- Yılmaz, E. (2018, April 12). Vücudumuzun ne kadarı bize ait? KURIOUS. https://kurious.ku.edu.tr/vucudumuzun-ne-kadari-bize-ait/
Yazar: Enes AKGÜL / Yıldız Teknik Üniversitesi – Moleküler Biyoloji ve Genetik
Merhaba, ben Enes. Yıldız Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde okuyorum. Yeni yerler keşfetmek, bisiklet sürmek, bilgisayar oyunları oynamak ve bilimsel keşifleri takip etmek ilgi alanlarımdır. Aynı zamanda kitap okumayı ve dizi izlemeyi çok severim.
Editör: Hilal KORKUSUZ / Yıldız Teknik Üniversitesi – Moleküler Biyoloji ve Genetik
Merhaba, ben Hilal. MBG 4. sınıf öğrencisiyim. Biyogen’de dergi koordinatörü ve editörüm. Bölümüm dışında 3D modelleme ve oyun geliştirmeyle ilgileniyorum. Ayrıca kedimin adını Puzzle koyacak kadar puzzle yapmayı severim. Diğer kedimin adı da Bulut, tahmin edersiniz ki bulutlu havaları severim.
Editör: Revan KİŞİBEYOV / Yıldız Teknik Üniversitesi – Moleküler Biyoloji ve Genetik
Merhaba, ben Revan. Yıldız Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde okuyorum. Yeni yerler keşfetmek, rapor yazmak ve yemek yemek üzerine düştüğüm aktivitelerdir. Aynı zamanda kitap okumaktan ve film izlemekten hoşlanıyorum.