Plasebo, hastalığın tedavisinde özgül etkiye sahip olmayan maddenin hastaları iyileştirmeye sahip olma kapasitesidir. Hedeflenen hastalığın tedavisini sağlayacak bir ilaç almış gibi bir telkin sonucunda uygulanır.
‘’İnandığımız şeyler, bedenimizde ve günlük yaşantımızda gerçeğe dönüşür.’’
PLASEBO ETKİSİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
İkinci Dünya Savaşı sırasında görevli olan doktorlardan Henry Beecher, ağrı kesici stoklarının bitmesi üzerine değişik bir yöntem denemeye karar verdi. Ameliyat ettiği hastalara ağrı kesici veriyormuş gibi tuzlu su enjekte etti. Kendisine tuzlu su enjekte edildiğinden habersiz olan askerlerin ağrılarında büyük oranda azalma gözlendi. Plasebonun gözlemlenebilir temellerinin bu şekilde atıldığı bilinmektedir.
PLASEBO ETKİSİ NASIL ÇALIŞIYOR?
Kısa bir uygulama yaparak başlayalım. Gözümüzde dalından yeni koparılmış ekşi ve sulu bir limon canlandırarak o limonunun tamamını yediğimizi düşünelim. Yavaş yavaş tükürük bezlerinizin çalışmaya başladığını, ağzınızın sulandığını fark edebilirsiniz. Bedenimizin sadece zihinsel uyarılarla verdiği reaksiyonların büyüklüğünü bu basit örnekle bile anlayabiliyoruz. Zihnimizdeki süreçlerin bedenimizdeki tepkilerle sıkı sıkıya bağlı olduğu hakkında başka birçok bulgu mevcut.
(Görsel 2 kaynak: https://scienceofparkinsons.com/2016/01/03/the-placebo-effect-and-parkinsons-disease/)
Psikofarmakoloji alanında yürütülen araştırmalar, psikolojik faktörlerin tedaviye etkisi olabileceğini ortaya çıkarmıştır. İlaç endüstrisinin sürekli gelişen bir sektör olduğunu düşünürsek kimyasal bir maddenin bizi iyileştireceğine yönelik beklentimiz olması son derece normal. Plasebo, bu beklentiyi bir nevi kullanmış oluyor. Buradan yola çıkarak akıllara şu soru gelebilir: Plasebo etkisi bir kandırmaca mı? Bu yöntemi hastalara uygulamak etik mi?
ETİK TARTIŞMALAR VE PLASEBONUN GELECEĞİ
Etik tartışması tamamen öznel bir kapıyı aralıyor. Tedavi sürecinde yaygınlaşan bir uygulama olduğunu varsaydığımızda hastaların doktorlara şüpheyle yaklaşmasına sebebiyet verebilir. Dolayısıyla şu ana kadar yapılanlar umut vadedici olsa da daha tutarlı çalışmalara ihtiyaç var.
Tüm bunlara ek olarak beden, iyileştirici olduğu düşünülen kimyasal maddelere ne kadar maruz bırakılsa da zihinsel algoritmanın doğru çalışmaması halinde sağlığı yakalamak pek mümkün gibi durmuyor.
KAYNAKÇA
- AçıkBeyin. (2023, August 15). SoruYorum i Plasebo etkisi [Video]. YouTube. https://www.youtube.com/watch?v=SyGT-GppbbE
- Erdem, M., Akarsu, S., & Gülsün, M. (2013). Neurobiology of placebo effect. Psikiyatride Guncel Yaklasimlar – Current Approaches in Psychiatry, 1. https://doi.org/10.5455/cap.20130520
- Shatz, I. (n.d.). Plasebo Etkisi Nedir? Deneylerde Plasebo Nasıl Kullanılır? https://evrimagaci.org/plasebo-etkisi-nedir-deneylerde-plasebo-nasil-kullanilir-4325#google_vignette
Yazar: Elif Ravza Algan / Yıldız Teknik Üniversitesi – Kimya
Editör: Fatmanur ARSLAN / Yıldız Teknik Üniversitesi – Moleküler Biyoloji ve Genetik
Selam, ben Fatmanur. Yıldız Teknik Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik bölümünde okuyorum. Tembel hayvanlara ve bu eşsiz canlıların büyülü dünyalarına bayılırım. Yemek yemek ve gezmek hayatımda büyük yer kaplar. Ek olarak; birçok dans branşıyla ilgileniyorum!